वृत्ताचे नाव – अभंग (लहान) वृत्त प्रकार – अक्षरवृत्त अक्षरांची विभागणी – प्रत्येक ओवीत (कडवे) दोन चरण आणि चार खंड असतात. प्रत्येक चरणात ८ अक्षरांचे दोन खंड असतात. यति – प्रत्येक खंडानंतर यति येऊ शकते. नियम – अभंग वृत्तात चरणात प्रत्येक खंडातील अक्षरांची विभागणी निश्चित असते. हे वृत्त यमकांना महत्व देणारे आहे. प्रत्येक चरणात ८-८ […]
वृत्ताचे नाव – अभंग (मोठा) वृत्त प्रकार – अक्षरवृत्त अक्षरांची विभागणी – प्रत्येक चरणात (ओवी अथवा कडवे) चार खंड असतात. पहिल्या तीन खंडांत ६ अक्षरे आणि शेवटच्या खंडात ४ अक्षरे. यति – प्रत्येक खंडानंतर यति येऊ शकते. नियम – अभंग वृत्तात चरणात प्रत्येक खंडातील अक्षरांची विभागणी निश्चित असते. हे वृत्त यमकांना महत्व देणारे आहे. एका […]
वारुणी वृत्त
वृत्ताचे नाव – वारुणी (व्योमगंगा) वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – २८ वृत्त अक्षर संख्या – १६ गणांची विभागणी – र, त, म, य, र, ग (गा ल गा गा । गा ल गा गा । गा ल गा गा । गा ल गा गा) यति – विशिष्ट नियम नाही. सादर करताना […]
वृत्ताचे नाव – पंचचामर वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – १६ + १५ वृत्त अक्षर संख्या – ११ + ११ गणांची विभागणी – ज, र, ज, र, ज, ग (ल गा ल गा । ल गा ल गा । ल गा ल गा । ल गा ल गा) यति – इंद्रवज्रा आणि […]
वृत्ताचे नाव – उपजाति वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – १६ + १५ वृत्त अक्षर संख्या – ११ + ११ गणांची विभागणी – त, त, ज, ग, ग (इंद्रवज्रा) + ज, त, ज, ग, ग (उपेंद्रवज्रा) यति – इंद्रवज्रा आणि उपेंद्रवज्रा चे यतिचे नियम नियम – उपजाति वृत्तात पहिले चरण इंद्रवज्रा वृत्तात […]
वृत्ताचे नाव – उपेंद्रवज्रा वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – १५ वृत्त अक्षर संख्या – ११ गणांची विभागणी – ज, त, ज, ग, ग यति – ५ व्या अक्षरानंतर नियम – उपेंद्रवज्रा वृत्तात ज, त, ज, ग, ग गण U – U | – – U | U – U | – […]
वृत्ताचे नाव – इंद्रवज्रा वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – १६ वृत्त अक्षर संख्या – ११ गणांची विभागणी – त, त, ज, ग, ग यति – ५ व्या अक्षरानंतर नियम – इंद्रवज्रा वृत्तात त, त, ज, ग, ग गण – – U | – – U | U – U | – […]
वृत्ताचे नाव – अनुष्टुभ (अनुष्टुप) वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – निश्चित नियम नाही वृत्त अक्षर संख्या – एकूण ३२, प्रत्येक चरणात ८ अक्षरे गणांची विभागणी – निश्चित नियम नाही यति – ८ व्या अक्षरानंतर नियम – अनुष्टुभ वृत्तात / छंदात गणांचा निश्चित क्रम अथवा, मांडणी अपेक्षित नसते. पण कितव्या अक्षरावर लघु […]
वृत्ताचे नाव – प्रियंवदा वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – १६ वृत्त अक्षर संख्या – १२ गणांची विभागणी – न, भ, ज, र यति – ४ – ४ अक्षरांनंतर नियम – प्रियंवदा वृत्तात न, भ, ज, र गण U U U | – U U | U – U | – U […]
वृत्ताचे नाव – द्रुतविलंबि‍त वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – १६ वृत्त अक्षर संख्या – १२ गणांची विभागणी – न, भ, भ, र यति – नियम – द्रुतविलंबि‍त वृत्तात न, भ, भ, र गण U U U | – U U | – U U | – U – आणि मात्रा १११ […]