Tag: व्याकरण

वृत्ताचे नाव – भुजंगप्रयात वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – २० वृत्त अक्षर संख्या – १२ गणांची विभागणी – य, य, य, य यति – १० व्या मात्रेवर नियम – भुजंगप्रयात वृत्तात चार य गण येतात य म्हणजे U– | U– | U– | U– म्हणजे १२२ । १२२ ।१२२ । १२२ […]

वृत्ताचे नाव – कामदा वृत्त प्रकार – अक्षरगणवृत्त वृत्त मात्रा संख्या – १६ वृत्त अक्षर संख्या – १० गणांची विभागणी – र, ज, य, ग यति – निश्चित नियम नाही नियम – कामदा वृत्तात रा, य, ज, ग गण -U- | U– | U-U | – म्हणजे २१२ । १२२ ।१२१ । २ कामदा बद्दल […]

वृत्ताचे नाव – प्रणयप्रभा वृत्त प्रकार – मात्रावृत्त वृत्त मात्रा संख्या – १६ मात्रांची विभागणी -ध्रुवपद आणि अंतर्‍याच्या तीन चरणात १६ मात्रा आणि शेवटच्या चरणात १४ मात्रा “मात्र” (पद्मावर्ती विषमवृत्त)प्रणयप्रभा वृत्तात ८ – ८ मात्रांच्या फोडी येत असल्याने पद्मावर्ती (पद्म म्हणजे ८). तसेच सर्व चरणांमध्ये सामान मात्रा नसल्याने विषमवृत्त. यति – निश्चित नियम नाही नियम […]

वृत्ताचे नाव – नववधू वृत्त प्रकार – मात्रावृत्त वृत्त मात्रा संख्या – १६ मात्रांची विभागणी – प्रत्येक चरणात १६ मात्रा “मात्र” (पद्मावर्ती विषमवृत्त)नववधू वृत्तात ८ – ८ मात्रांच्या फोडी येत असल्याने पद्मावर्ती (पद्म म्हणजे ८). तसेच प्रत्येक चरणात १६ मात्रा असल्या तरीही ध्रुवपद आणि अंतऱ्यात मात्रांची मांडणी वेगळी असल्याने विषमवृत्त. वर नमूद केल्यानुसार ध्रुवपद आणि […]

वृत्ताचे नाव – साकी वृत्त प्रकार – मात्रावृत्त (समवृत्त) वृत्त मात्रा संख्या – २८ मात्रांची विभागणी – प्रत्येक चरणात २८ मात्रा यति – १६ व्या मात्रेवर नियम – साकी एक मात्रावृत्त आहे. प्रत्येक चरणात २८ मात्रा असल्याने साकी एक समवृत्त आहे. साकीबद्दल माहिती महाराष्ट्रात प्राकृत भाषिक कीर्तनकारांनी आणि संतांनी विपुल प्रमाणात साक्या रचल्या. याचाच आधार […]

वृत्ताचे नाव – आर्या वृत्त प्रकार – मात्रावृत्त वृत्त मात्रा संख्या – ३०, २७ मात्रांची विभागणी – पहिल्या चरणात १२, दुसऱ्या चरणात १८, तिसऱ्या चरणात १२ आणि चौथ्या चरणात १५ यति – यतिचे नियम नाहीत. नियम – आर्या वृत्तात अक्षरांचा नियम नसला तरीही गणांचे नियम आहेत. तेव्हाच आर्या पूर्ण मानली जाते. आर्येंत विषम म्हणजे पहिला, […]

वृत्ताचे नाव – दिंडी वृत्त प्रकार – मात्रावृत्त वृत्त मात्रा संख्या – १९ मात्रांची विभागणी – ९ + १० यति – ९ व्या मात्रेवर नियम – दिंडी वृत्त एक मात्रावृत्त किंवा जाति आहे. दिंडी वृत्तात पंक्तीमध्ये अक्षरसंख्या सामान असण्याची सक्ती नसते. म्हणजे एका पंक्तीत १२ अक्षरे आणि दुसऱ्या पंक्तीत १४ अक्षरे असू शकतात. आणखीन एक […]