इतिहास आणि फ्रांस इतिहासात असे क्वचितच वाचायला किंवा ऐकायला मिळते की ज्यांनी एखाद्या राजाला, सिंहासन मिळवून दिले त्यांनाच राजाने दगा फटका केला. फ्रेंच राज्यक्रांतीच्या बाबतीत हे खरे आहे की ज्यांनी क्रांती आणली, त्यांनाच अखेर या क्रांतीमध्ये शिरच्छेदाला सामोरे जावे लागले. पण राजांनी असे केल्याचे फारसे ऐकिवात नाही. पण जोन ऑफ आर्क च्या बाबतीत मात्र असेच […]
साटं-लोटं म्हणजे काय? – इतिहास आणि व्युत्पत्ति
साटं-लोटं आणि मराठी लहानपणापासून साटं-लोटं हा शब्दप्रयोग कानावर पडत आलेला आहे. माझ्या मते प्रत्येक मराठी माणसाने कधी ना कधी हा “साटं-लोटं करणे” हा वाक्प्रचार उपयोगात आणलेला आहे किंवा ऐकलेला आहे. मी सर्वप्रथम “साटं-लोटं” शब्दप्रयोग ऐकला तो लग्नाच्या बाबतीत. माझ्या नातेवाईकांमध्ये एका कुटुंबात असे झालेले आहे. दोन कुटुंबातील मुलामुलींचे विवाह एकमेकांच्या कुटुंबात होणे म्हणजे साटं-लोटं! थोडक्यात […]
अनागोंदी कारभाराचा गमतीशीर इतिहास
“अनागोंदी कारभार” वाक्प्रचार “अनागोंदी कारभार” भारतीयांसाठी आणि विशेषतः मराठी जनांसाठी काही नवीन नाही! सरकार दरबारी तर अनागोंदी कारभार जणू पाचवीलाच पूजलेला आहे. सगळ्यांना या वाक्प्रचाराचा अर्थ माहित आहे. अनागोंदी कारभार म्हणजे पूर्ण अव्यवस्था, भोंगळ कारभार किंवा कशाचा कशाला मेळ नसणे! पण अनेकदा हा प्रश्न पडायचा की हा वाक्प्रचार आला कुठून? अनागोंदीचा काय अर्थ आहे? विशेषतः […]
लघुलेखन उद्गम आणि इतिहास – सर आयझॅक पिटमन
इतिहासाची पाने चाळत असताना “सर आयझॅक पिटमन” यांचे नाव समोर आले. Onthisday च्या मते १२ जानेवारी १८९७ ला मृत्यू झाला आणि विकिपीडिया नुसार त्यांच्या मृत्यू २२ जानेवारी १८९७ रोजी झाला. इंग्रज मंडळी सुद्धा स्मृतिदिन तिथीनुसार आणि तारखेनुसार असे पाळतात की काय!? असो, विनोदाचा भाग सोडून देऊ पण, सर आयझॅक पिटमन यांच्याबद्दल माहिती वाचली तेव्हा मात्र […]
बाजीराव पेशवे द्वितीय आणि मिथ्या आरोप
बाजीराव पेशवे आणि ब्राह्मणांची बदनामी १ जानेवारी तारीख जवळ आली की अर्थातच कोरेगावचे युद्ध, आणि बाजीराव पेशवे द्वितीय यांची आठवण येते. हा दिवस जवळ येताच, आपण कोणाला कोणत्या नियमाने देशभक्त मानतो आणि आपल्या इतिहासाची किती माहिती आहे? याचे स्वैर प्रदर्शन मांडले जाते. असो, त्याबद्दल पुढे कधी लिहूच. पण बाजीराव पेशवे द्वितीय यांच्याबद्दल वाचन सुरु असताना […]
चिपळूण शहराच्या नावाच्या इतिहास
आम्ही बापट, आमचे मूळगाव कोकणातील चिपळूण पासून जेमतेम ८ मैल अंतरावर आहे. सांगायचा मुद्दा इतकाच की इतिहासातील चित्त्पावनांबद्दल काही संदर्भ शोधत असताना “भारतीय इतिहास संशोधक मंडळाचे” एक पत्रक१ वाचनात आले. या पत्रकातील चित्त्पावनांबद्दलच्या इतिहासाबद्दल रा. वि. का राजवाडे यांच्या प्रबंधात या शहराच्या नावाच्या इतिहासाबद्दल माहिती दिलेली आहे. त्या पत्रकाचा संदर्भ खाली देईनच. तर त्या प्रबंधात […]