ही झेन कथा आहे एका योद्धाची, संयमी योद्धाची! पूर्वी जपानमध्ये एक उत्तम तलवारबाज होते. त्यांची ख्याती मोठी होती. याला आणखीन एकच कारण म्हणजे, ते झेन मास्टर देखील होते. झेन मास्टर आणि उत्तम तालवारबाज, वयाने ज्येष्ठ आणि प्रावीण्याने श्रेष्ठ त्यामुळे त्यांची चांगलीच ख्याती होती. त्याच काळात आणखीन एक तलवारबाज होता. उत्तम होता. त्याची एक सवय होती. […]
ही झेन कथा आहे एशुन नावाच्या झेन शिष्येची. कथा छोटी आहे पण मानवी मनाच्या भित्रेपणाबद्दल, स्वतःची फसवणूक करण्याबद्दल आणि सत्यनिष्ठतेबद्दल बरंच काही सांगणारी आहे. कथा अशी.. एका झेन मठात, अनेक शिष्य जमत असत. एकदा झालं असं की एके वर्षी त्या झेन मठात २० पुरुष शिष्य आणि एकच स्त्री शिष्या होती. ती शिष्या म्हणजे “एशुन”! एशुन […]
अनेकांच्या आयुष्यात घडतात तशा अनपेक्षित, दुःखदायी घटना माझ्याही आयुष्यात घडलेल्या आहेत. आज ज्या माणसाशी बोललो तो अचानक हे जग सोडून गेल्याचं कळतं. मग अशा वेळी आपल्याला ‘काळ’ मुळातच समजलेला नाही याची प्रचिती येते. मनात विचार येतो “खरंच कुणाला आपल्याकडे किती वेळ आहे हे माहित असतं का?” काळापुढे आपलं काहीच चालत नाही.. आणि हा विचार सुरु […]
पूर्वी कर्नाटकातील होयसळ राज्याचा विष्णू वर्धन नावाचा एक राजा होता. विष्णू वर्धन वैष्णव पंथ पाळत असे. त्याचा आदी शंकराचार्यांच्या “माया” सिद्धांताला विरोध होता. अवघे विश्व एक माया आहे असं आदी शंकराचार्यांचं म्हणणं होतं. याचा एक अर्थ असाही होतो की राजाकडे जी काही संपत्ती, राज्य वगैरे आहे ती सगळी माया आहे. कोणत्या राजाला हे ऐकायला आवडेल. […]
एकदा आदी शंकराचार्य आपल्या शिष्यांबरोबर चालत होते. शंकराचार्यांच्या मनात आपल्या शिष्यांच्या विचारांची आणि सत्त्वाची परीक्षा घ्यायचे आले. ते चालले होते त्या रस्त्याच्या कडेला एक ताडीचे दुकान होते. शंकराचार्य काहीही पूर्वसूचना न देता त्या ताडीच्या दुकानात शिरले. त्यांचे शिष्य देखील त्यांच्या मागे दुकानात गेले. शंकराचार्यांनी एक भांडे भरून ताडी प्यायली. त्यांच्या शिष्यांनी सुद्धा एकेक भांडे ताडी […]
ही कथा आहे महान योगिनी, तत्त्वज्ञानी आणि ऋषिका “गार्गी” ची. गार्गी कायम ज्ञानसंचयात व्यस्त असे. शिकण्याची आणि समजून घेण्याची अत्यंत आवड होती आणि गती देखील होती. तिची किर्ती सर्वदूर पसरलेली होती. एकदा कोणी एक ब्रह्मज्ञानी, एका दूरच्या दुर्गम वनात निवास करत असल्याचे तिला समजले. ज्ञान मिळवण्याच्या आणि त्या ब्रह्मज्ञानींचे दर्शन घेण्याच्या हेतूने ती, त्या वनाच्या […]
ही आणखी एक इसापनीतीची कथा ज्यात सिंह प्रेमात पडतो आणि प्रेमाच्या आवेगात, भावनेच्या भरात स्वतःचे नुकसान करून घेतो. या कथेचे तात्पर्य देखील हेच सांगितले जाते की “माणूस प्रेमात पडला किंवा भावनिक झाला की चुकीचे निर्णय घेतो”. पण हा उपदेश ज्यांना हे आधीच माहित आहे की “भावनेच्या भारत निर्णय घेतले की नुकसान होतं” त्यांना सांगून काय […]
इसापनिती मधील ही आणखी एक लोकप्रिय कथा “वारा आणि सूर्य”. तर कथा अशी आहे की एकदा वारा आणि सूर्य यांचे “अधिक ताकदवान कोण?” यावरून भांडण होते. दोघांपैकी कोणीही माघार घ्यायला तयार होत नाही. त्यांचे भांडण चालू होते तोच एक माणूस अंगावर शाल पांघरून तिथून चालला होता. सूर्य वाऱ्याला म्हणाला, “तो बघ एक माणूस शाल पांघरून […]
मित्रांनो ससा आणि कासवाची गोष्ट आपण लहानपणापासून ऐकत आलेलो आहोत. त्यावर नाना तऱ्हेची गाणी, बडबडगीते लिहिली आणि गेली गेलेली आहेत. लहान मुलांना देखील हे ठाऊक असते की शर्यत कोण जिंकला ससा की कासव? हे ही सगळ्यांना ठाऊक आहे की ससा गाफील राहिला म्हणून त्याला शर्यत जिंकता अली नाही. कासव त्याच्या “कूर्मगतीने” न थांबता चालत राहिला. […]
सर्वोत्तम दुकान. चांगले आणि वाईट ही काही अंशी मनाची समजूत देखील आहे. तसेच प्रामाणिक माणसाची सगळ्या गोष्टींकडे बघण्याची, निवडण्याची दृष्टी देखील वेगळी असते. मनाने सर्वोत्तम असणे जास्त महत्त्वाचे आहे. अशा मानसिकतेच्या दुकानदाराचे सर्वोत्तम दुकान पाहून झेन गुरूंना देखील ज्ञान मिळाले! जपानी झेन गुरू बानझान यांच्यासमोर घडलेली ही घटना. घटना तशी साधारण आहे पण, त्यातून मिळणारी […]