रामचंद्र हरी पटवर्धन मराठ्यांचा इतिहास ज्यांना माहित आहे त्यांच्यासाठी “पटवर्धन घराणे” नवीन नाही. पण त्यांच्याविषयी फारसा कुठे उल्लेख झालेला दिसत नाही. या घराण्याच्या इतिहासाबद्दल आणि शौर्यगाथांबद्दल लिहावे तितके कमीच आहे. आणि एकाच ब्लॉगमध्ये सगळे सामावणे देखील अशक्य आहे. हळूहळू सगळं इतिहास समोर आणूच. पण, आम्ही ज्यांना “मराठ्यांचे Achilles” म्हणतो त्या रामचंद्र हरी पटवर्धन यांच्या आयुष्यातील […]
देशस्थ विरुद्ध कोकणस्थ वाद!?
समजायला लागल्यापासून आपण कोकणस्थ आहोत हे समजले आणि काही दुसरे देशस्थ हे देखील समजले! कोकणात राहणारे ब्राह्मण कोकणस्थ ब्राह्मण आणि देशावर राहणारे ब्राह्मण देशस्थ, खरं सांगायचे तर “देशस्थ – कोकणस्थ” हे प्रकरण इतके साधे, सरळ आणि सोपे प्रकरण आहे. पण, सरळमार्गी गोष्टी सरळच राहू देतील ते ब्राह्मण कसले? आणि त्यातून प्रश्न जर वर्चस्व किंवा श्रेष्ठत्वाचा […]
पेशवे आणि दलित बलुतेदार
महाराष्ट्री समाजात पेशव्यांच्या इतिहासाबद्दल एकंदरीतच अज्ञान आणि गैरसमज खूप आहेत. इतिहासाची पाने उलगडली तर असे लक्षात येते की ज्या त्या काळाची जगण्याची एक व्यवस्था असते, जी त्या कालानुरूप बनलेली असते. कालच्या व्यवस्थेचे आजच्या व्यवस्थेशी तुलनात्मक अध्ययन करणे तसे अवघड असते. तसेच आजची व्यवस्था ५० वर्षांनंतर अत्यंत दूषित ठरवली जाणार नाही कशावरून? असो, मुद्दा इतकाच की […]
दामाजी नाईक – अपरिचित दर्या सुभेदार!
दामाजी नाईक आणि पेशव्यांचे आरमार केवळ युद्धनौका शत्रुच्या हाती लागू नये म्हणून नौकेसकट अग्निसमाधी घेणारे शूर वीर “दामाजी नाईक”! गोष्ट आहे १७५०-६० च्या आसपासची. पण, माझी खात्री आहे की महाराष्ट्रातल्या जवळजवळ कोणालाच या वीर योद्ध्याचे नाव देखील माहित नसेल. जिथे पेशव्यांबद्दल माहिती नसते तिथे त्यांच्या आरमाराबद्दल माहिती असणे फारच दूर राहिलं! “पेशव्यांचे आरमार” हे शब्द […]
“कोरेगाव भीमा”चे युद्ध, ऐतिहासिक नोंदी, वास्तव आणि प्रश्न
कोरेगाव भीमा येथे लढले गेलेले मराठे आणि इंग्रज यांच्यातील युद्ध राजकीय कारणांमुळे अधिक प्रसिद्ध आहे. मराठ्यांच्या बाजूने या युद्धाचे नेतृत्व बाजीराव पेशवे द्वितीय करत होते. इंग्रजांच्या बाजूने एल्फिन्स्टन नेतृत्व करत होता. या युद्धाबद्दल ज्याला जे पसरवावंसं वाटतं तो ते पसरवतो. आणि आवाज चढवून बोलणाऱ्या किती जणांनी या युद्धासंदर्भात उपलब्ध असलेली ऐतिहासिक साधने अभ्यासलेली असतात हे […]
बाजीराव पेशवे द्वितीय आणि मिथ्या आरोप
बाजीराव पेशवे आणि ब्राह्मणांची बदनामी १ जानेवारी तारीख जवळ आली की अर्थातच कोरेगावचे युद्ध, आणि बाजीराव पेशवे द्वितीय यांची आठवण येते. हा दिवस जवळ येताच, आपण कोणाला कोणत्या नियमाने देशभक्त मानतो आणि आपल्या इतिहासाची किती माहिती आहे? याचे स्वैर प्रदर्शन मांडले जाते. असो, त्याबद्दल पुढे कधी लिहूच. पण बाजीराव पेशवे द्वितीय यांच्याबद्दल वाचन सुरु असताना […]
भवानी पेठेचा इतिहास आणि थोरले माधवराव पेशवे
महाराष्ट्रातील उद्योगधंदे, त्यांना उपलब्ध असलेल्या सुविधा आणि इतर समस्या यांच्यावर सध्या फार चर्चा सुरु आहे. नगर आणि उद्योग यांचा इतिहास माहित असणारे जाणतात की कोणतेही उद्योग उभे करणे, सुरु ठेवणे हे फार मोठे आव्हान आहे. इतिहासातील प्रत्येक काळातील राज्यकर्त्यांना हे आव्हान पेलावे लागले आहे. उद्योगधंदे आणि पेठ वसवणे सोपे नसते. उद्योगधंद्यांना देखील सवलती आणि राजकीय […]