संत तुकाराम महाराजांच्या अत्यंत प्रसिद्ध तसेच करुणेने ओतप्रोत भरलेल्या अभंगांपैकी एक म्हणजे “अगा करुणाकरा”. भक्तिमार्गाचा उद्गम जरी द्वैतात असला तरीही त्याचे अंतिम ध्येय अद्वैतातच आहे! भक्ताने परमेश्वराशी एकरूप होण्याशी याचा संबंध आहे. परमेश्वर देखील भक्ताची परीक्षा घेत असतो. या परीक्षेला संतश्रेष्ठ तुकाराम महाराजांना देखील सामोरे जावे लागले. भक्त तर “भेटि लागी जीवा” म्हणत परमेश्वर प्राप्तीकडे […]
नथुराम गोडसे यांचे बंधू श्री गोपाळ गोडसे यांनी स्वातंत्र्यवीर सावरकरांकडून प्रेरणा घेऊन काही काव्ये रचली. त्यांच्यापैकी हे एक काव्य. तात्याराव सावरकर फक्त एक क्रांतिकारक किंवा स्वातंत्र्यसेनानी नसून एक राष्ट्रचिंतन आहे, एक समाजचिंतन आहे आणि अक्षय्य प्रेरणास्रोत आहे. सावरकरांच्या चरित्रातील काही अक्षरे समजून घ्यायची म्हटलं तरी देखील फार मोठं मानसिक सामर्थ्य आणि वैचारिक बैठक हवी. नाहीतर […]
काटा रूते कुणाला, आक्रंदतात कोणी। मज फूलही रुतावे, हा दैवयोग आहे! हे शब्द कानी पडताच मराठी रसिकांच्या मनात आणि मुखात “वाह” किंवा “आह” या प्रतिक्रिया अगदी नैसर्गिकरित्या उमटली नाही तर त्याला रसिक म्हणावे की नाही अशी शंका मनात येईल. खरं सांगायचं तर, कवयित्री शांताबाई शेळके मराठी वाङ्मयाला लाभल्या, मराठी मातीत जन्माला आल्या हा एक दैवयोगच […]
मोगरा फुलला.. “मोगरा फुलला.. मोगरा फुलला” संत ज्ञानेश्वर माऊलींनी आंतरिक सुखाच्या अनुभवाचे वर्णन या रचनेत केलेले आहे. कै. लतादीदींचे स्वर कानावर पडले की अध्यात्मिक अमृताचे तुषार अंगावर अलगद पडू लागल्यासारखे वाटते. पंडित हृदयनाथ मंगेशकरांचे संगीत आणि लतादीदींचे स्वर हा एक वेगळाच सात्विक योग आहे. कैक वर्षे ही रचना फक्त मराठीच नव्हे तर अमराठी लोक सुद्धा […]
William Wordsworth William Wordsworth, इंग्रजी काव्यांगणातील एक अढळ तारा! आज ७ एप्रिल William Wordsworth यांचा जन्मदिवस. एक Romantic Poet किंवा कल्पनाविश्वात रममाण होणारा कवी अशी त्यांची ख्याती. Romantic या शब्दाचा अर्थ प्रणयरम्य असाही होतो. एकंदरीतच प्रेमाच्या अनंत रंगांनी आपले कल्पनाविश्व ज्यांनी रंगवले आणि त्यातच रमले अशा कवींपैकी एक William Wordsworth. त्यांची आठवण म्हणून त्यांचीच एक […]
संथ वाहते कृष्णामाई – एका दुपारची गोष्ट संध्येच्या दिशेने झुकत चाललेल्या एका निवांत दुपारी गिटार वाजवत असताना अचानक राग “वृंदावनी सारंग” चे काही स्वर आपोआप छेडले गेले आणि नकळत “संथ वाहते कृष्णामाई” या गीताचे बोल वाजवू लागलो. लहानपणापासून हे गाणे ऐकत आलेलो आहे. या नितांत सुंदर आणि भावपूर्ण गीताचे बोल मला वाजवता आले याचा आनंद […]
क्वचितच कोणी मराठी माणूस असेल ज्याला “आभाळमाया” शीर्षक गीत माहित नाही. मंगेश कुळकर्णी यांचे अत्यंत हळुवार पण गभीर शब्द, अशोक पत्की यांचे मनाला भावणारे संगीत आणि सांजेच्या किरणांसारखे वाहून येणारे देवकी पंडित यांचे स्वर. हे गाणं ऐकताना एका वेगळ्याच विश्वास पाऊल ठेवल्यासारखं वाटतं. पण, गाण्यात या कवितेची सगळी कडवी घेतलेली नाहीत. या काव्याचे रसग्रहण मी […]
विंचू चावला -पार्श्वभूमी खरं सांगायचं तर सर्वसामान्य मराठी माणसाला संत एकनाथ महाराज आणि त्यांची भारुडे हा अपरिचित विषय नाही. त्यातून “विंचू चावला” हे भारूड तर न माहित असणं अत्यंत विरळाच. पण हा माझा समज दुर्दैवाने दूर झाला, जेव्हा एका तरुणीने सांगितले की तिला हे माहीतच नव्हते की “विंचू चावला” हे एक अध्यात्मिक काव्य आहे. आणि […]
मराठी साहित्य आणि वाङ्मयीन इतिहासाबद्दल आदर असणाऱ्या सर्व रसिकांना मोरोपंत माहित नाही असं होणं अशक्य आहे. पूर्वी शालेय शिक्षणातील काव्याभ्यासाचे अबकड, मोरोपंतांच्या आर्या, वामन पंडितांची काव्ये इत्यादी असत. मोरोपंतांच्या आर्या हे मराठी साहित्यातील एक अजरामर आणि अवीट गोडीचे संग्रह आहेत. हल्ली या आर्या पुस्तकातून गायब झाल्या आहेत (केल्या गेल्या आहेत !?). तरीही आपल्या येणाऱ्या पिढ्यांना […]
नरसी मेहता (नरसिंह मेहता)
लहानपणापासून आपण “वैष्णव जन तो” हे भक्तीगीत ऐकत आलेलो आहोत. हे काव्य थोर गुजराती संत, कवी आणि विष्णुभक्त नरसी मेहता (नरसिंह मेहता) यांनी रचलेले आहे. पण खूप कमी जणांना माहित आहे की, या सुपरिचीत भक्तिगीताचे मूळ शब्द वेगळे आहेत. महात्मा गांधींनी आपल्या गायनात वेगळे शब्द आणले. या ब्लॉगमध्ये आम्ही मूळ काव्य व त्याचे मराठी भाषांतर […]